Ευρήματα από την αρχαία Λητή στο Βρετανικό Μουσείο

Η μαρμάρινη πλάκα που εξαίρει τις αρετές του Ρωμαίου
Manius Salarius Sabinus η οποία βρέθηκε στην Αρχαία Λητή.
Πηγή: Imperial War Museums (Εικόνα 1)

Του Σωτηρίου Μάλαμα

Το συγκεκριμένο κείμενο καθώς και οι φωτογραφίες αποτελούν συνέχεια του άρθρου "Η ιστορία πίσω από τα πυροβολεία Λητής και Μελισσοχωρίου". Σε αυτό το κείμενο όμως θα δούμε μια παράπλευρη πτυχή των οχυρωματικών έργων. Όπως προαναφέρθηκε Βρετανοί και Γάλλοι στρατιώτες στρατοπέδευσαν στην περιοχή γύρω της Θεσσαλονίκης και επομένως και στην περιοχή του βουνού Λητής-Μελισσοχωρίου κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η αρχαιολόγος κα. Ρούκα Ευθυμία στην μεταπτυχιακή της εργασία:

"Ανάμεσα στα άλλα, η στρατιά της Ανατολής επιδόθηκε σε ένα αρκετά σημαντικό επιστημονικό έργο το οποίο έθεσε, τρόπον τινά, τα θεμέλια για τη μελέτη της προϊστορίας της Μακεδονίας. Με την άφιξη τους στη Μακεδονία, τα συμμαχικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν σε διάφορες μη κατοικημένες περιοχές και χρησιμοποίησαν τις προϊστορικές τούμπες και τράπεζες, που αφθονούν στη Μακεδονία, για την εγκατάσταση πυροβολείων. 

Επίσης, έσκαψαν σε διάφορες περιοχές προκειμένου να κατασκευάσουν πολεμικά χαρακώματα. Οι εκσκαφές αυτές, οι οποίες δεν παρακινήθηκαν αρχικά από αρχαιολογικό ενδιαφέρον, έφεραν στο φως σημαντικά κινητά και ακίνητα ευρήματα, τα οποία έγιναν η αφορμή για τη συνέχιση και συστηματοποίηση, σε ορισμένες περιπτώσεις, των αρχαιολογικών ερευνών.

Ανασκαφικές έρευνες πραγματοποίησαν τόσο τα γαλλικά όσο και τα αγγλικά στρατεύματα. Η Βρετανική Δύναμη Θεσσαλονίκης (British Salonica Force) είχε ορίσει ως υπεύθυνο τον ανθυποπλοίαρχο E. Gardiner, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Οι Άγγλοι έσκαψαν, με μορφή συστηματικών ανασκαφών, τάφους στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης και στην Τσαουσίτσα του νομού Κιλκίς. Τα ευρήματα των ανασκαφών αυτών φυλάσσονταν αρχικά στον Λευκό Πύργο, ένας όροφος του οποίου μετατράπηκε σε Μουσείο της Βρετανικής Δύναμης. Το 1918 η συλλογή μεταφέρθηκε στο βρετανικό αρχηγείο που στεγαζόταν στο Παπάφειο Ορφανοτροφείο. Τέλος, το 1919 η συλλογή των Βρετανών στάλθηκε στο Βρετανικό Μουσείο όπου και φυλάσσεται ως σήμερα, ενώ τμήμα της παρέμεινε στη Θεσσαλονίκη και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης."

Κομμάτια από το αντικείμενο
νεολιθικής εποχής το οποίο βρέθηκε
στην Αρχαία Λητή. (Εικόνα 2)

Συγκεκριμένα στη Λητή βρέθηκαν κομμάτια από αντικείμενο νεολιθικής εποχής (Εικόνα 2) τα οποία μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και φυλάσσονται μέχρι σήμερα.

Ένα πολύ σημαντικό επίσης εύρημα από την Αρχαία Λητή από τις ανασκαφές αυτές οι οποίες ξεκίνησαν για τη δημιουργία χαρακωμάτων είναι η μαρμάρινη πλάκα του Ρωμαίου Manius Salarius Sabinus στην οποία εξαίρονται οι αρετές του (Εικόνες 1,4,5,6). Η πλάκα βρέθηκε τον Απρίλιο του 1916. Στην πλάκα αναφέρεται ότι βοήθησε το ρωμαϊκό στρατό πουλώντας του σιτηρά σε πολύ χαμηλές τιμές και τον έσωσε από την πείνα. Ευτυχώς το συγκεκριμένο εύρημα παρέμεινε στην Ελλάδα και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι αρχαία ευρήματα και από άλλες περιοχές (Άγιος Βασίλειος, Καλαμαριά, κ.α.) υπάρχουν στο Βρετανικό Μουσείο.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι οι Βρετανοί καθώς και το Βρετανικό Μουσείο αναφέρουν ξεκάθαρα ότι τα ευρήματα προέρχονται από την Αρχαία Λητή (Ancient Lete). Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στην περιγραφή των ευρημάτων (Εικόνα 3). Είναι κάτι που η αρχαιολογική υπηρεσία στην Ελλάδα δυστυχώς δεν αποδέχεται και αναφέρεται είτε στην περιοχή ως Δερβένι ή στον Μακεδονικό Τάφο της Αρχαίας Λητής ως Λαγκαδά! Το θέμα το είχαμε θίξει παλιότερα ΕΔΩ.

Εικόνα 3:
Η περιγραφή της μαρμάρινης πλάκας του Ρωμαίου Manius Salarius Sabinus.
Φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι Βρετανοί χρησιμοποιούν τον όρο "Αρχαία Λητή".
Πηγή: Imperial War Museums

Εικόνα 4:
O Ανθυποπλοίαρχος του Βρετανικού Στρατού
και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Ernest Gardiner
μέσα στο Λευκό Πύργο με την ρωμαϊκή πλάκα του Manius Salarius Sabinus
που βρέθηκε στην Αρχαία Λητή
Πηγή: Imperial War Museums

Εικόνα 5:
Η μαρμάρινη πλάκα του Ρωμαίου Manius Salarius Sabinus που βρέθηκε στην Αρχαια Λητή
Πηγή: Imperial War Museums

Εικόνα 6:
Η μαρμάρινη πλάκα σήμερα όπως βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Σχετικά άρθρα:

Η ιστορία πίσω από τα πυροβολεία Λητής και Μελισσοχωρίου

Λίγη ντροπή... Ο τάφος της αρχαίας Λητής έγινε... Λαγκαδά!

Ένα επίκαιρο άρθρο για τον πάπυρο της αρχαίας Λητής από το 2006!