Συνέντευξη με την Όλγα Σεχίδου, συγγραφέα παιδικών βιβλίων

Συνέντευξη στον Μάλαμα Σωτηρίου για το 1ο τεύχος της εφημερίδας "Λητή κ΄ Απέριττη  του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Λητής

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη λογοτεχνία; Τι σας ώθησε προς τα εκεί;

Πρώτα απ’ όλα η αγάπη μου για τα παιδιά. Δηλαδή ο ίδιος λόγος που με ώθησε ν’ ασχοληθώ μ’ αυτά και μέσα από τη δουλειά μου. Από παιδί, μου άρεσε πάντα  να κατασκευάζω δικές μου ιστορίες και να χρησιμοποιώ όπως εγώ θέλω τους ήρωές μου, να διατηρώ ημερολόγιο… Ήταν μια διέξοδος, ένας τρόπος κριτικής και σιωπηρής διαμαρτυρίας απέναντι στον κόσμο των μεγάλων που φαινόταν άδικος στα μάτια μου. Παράλληλα, γράφοντας παιδικά αναγνώσματα αισθάνομαι πως συντηρώ και διατηρώ την παιδικότητά μου, καθώς θυμάμαι και συγκρίνω με το παρόν γεγονότα και καταστάσεις που με γέμιζαν και με απασχολούσαν σαν παιδί, συμφιλιώνομαι με τα αδιέξοδά μου, ίσως ακόμα γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Γράφοντας και ολοκληρώνοντας ένα βιβλίο, είναι σα να μεγαλώνεις ένα παιδί.

Με γοητεύει, επίσης, το γεγονός ότι μπορώ να σταθώ απέναντι από τους προβληματισμούς ενός παιδιού, να το καταλάβω καλύτερα, να  προκαλέσω τα συναισθήματά του και την κρίση του, να συμβάλω όσο καλύτερα γίνεται στην παιδεία του, αναδεικνύοντας συνήθως κάποιες κοινωνικές αξίες.

Υπάρχει διαφορά στον τρόπο έμπνευσης και σκέψης ανάμεσα σε ένα συγγραφέα παιδικών βιβλίων και σε ένα συγγραφέα για ενήλικες;

Το παιδί είναι ο πιο απαιτητικός και δύσκολος ‘πελάτης’ στο χώρο της λογοτεχνίας. Χαίρεται ένα λογοτεχνικό έργο όταν βρίσκει σ’ αυτό κομμάτια της ζωής του, όταν μιλάει τη δική του γλώσσα, όταν ανταποκρίνεται στην πνευματική και ψυχική του ωριμότητα, όταν είναι αισιόδοξο και όχι αποθαρρυντικό.

Ο συγγραφέας γράφοντας εκφράζει συνήθως τη δική του, προσωπική ιδεολογία και γι’ αυτό οφείλει να προσέξει πολύ πώς θα σταθεί απέναντι στο νεαρό, ‘καχύποπτο’ και με πολλές ανησυχίες αναγνώστη -που ίσως να μην ενστερνίζεται τις ιδέες του- με ποιον τρόπο θα τον πείσει και πώς θα κερδίσει το ενδιαφέρον του, ώστε να τον ‘ακούσει’ με τελικό στόχο να τον πείσει.

Είναι πιο ανώδυνο για τον συγγραφέα που γράφει για ενήλικες, με σχηματισμένη πια προσωπικότητα, να πάρει ανοιχτή και ξεκάθαρη θέση απέναντι σε κάποιο θέμα για να το υποστηρίξει και να το αναδείξει ή να χρησιμοποιήσει όποιο λεξιλόγιο θέλει, κάτι που είναι ‘επικίνδυνο’ για τα παιδιά-αναγνώστες, καθώς αυτά είναι αδόκιμα ακόμη σε πολλών ειδών εμπειρίες ζωής. Ο συγγραφέας παιδικών βιβλίων εάν γίνει φανερά υπέρμαχος της δικής του, προσωπικής  ηθικολογίας, θα προκαλέσει δυσαρέσκεια και ανία στο κοινό του και θα  κινδυνέψει να πέσει στο γνωστό από παλιά παιχνίδι της διάχυσης συμβουλών, προβάλλοντας ρόλους στερεότυπους και στερώντας από τους μικρούς αναγνώστες την αισθητική απόλαυση που αναζητούν.

Πόσο επηρεάζει η παιδική λογοτεχνία στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού;

Η λογοτεχνία για παιδιά όχι απλά μπορεί, μα έχει χρέος να διαμορφώσει στάσεις και αξίες. Το παιδί που ασχολείται με το καλό εξωσχολικό βιβλίο, αναζητά και ανακαλύπτει ιδέες, βελτιώνει την εκφραστική του ικανότητα στο γραπτό και προφορικό λόγο, ψυχαγωγείται, δέχεται ερεθίσματα, μπαίνει σε προβληματισμούς προσπαθώντας να δώσει τις δικές του λύσεις και ερμηνείες, παίρνει κριτική στάση απέναντι στους ήρωες, ταυτίζεται ή αποστασιοποιείται από πρόσωπα και γεγονότα, αφού οι ρόλοι των ηρώων δημιουργούν πρότυπα συμπεριφοράς, ‘χτίζει’ την προσωπικότητά του. 

Στο βιβλίο σας " Η Έλσα και ο Σοκολάτα με γάλα" ασχοληθήκατε με τη διαφορετικότητα των ανθρώπων και τις διακρίσεις. Μπορεί η παιδική λογοτεχνία να καταπολεμήσει τα φαινόμενα ρατσισμού;

Η παιδική λογοτεχνία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση και είναι γενικά παραδεκτό ότι αποτελεί φορέα κοινωνικών και πολιτισμικών αναπαραστάσεων.  Είναι ένας τρόπος και τύπος συμπληρωματικής διδασκαλίας, που γίνεται έξω από τις σχολικές αίθουσες. Στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες, έχουν εισχωρήσει βαθιά οι ‘ιδεολογικές κατασκευές’ (γιατί περί αυτού πρόκειται) του αποκλεισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Σ’ αυτό, λοιπόν, το βιβλίο προσπάθησα να πετύχω την αποδοχή και αναγνώριση του ‘άλλου’, του ‘διαφορετικού’ παιδιού, που μπαίνει ξαφνικά σε μια νέα ‘κυρίαρχη’ ομάδα, μέσα από την καθημερινότητα της σχολικής ζωής, της οικογένειας, της παρέας και άλλων εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Με επεισόδια και σκηνές πλαισιωμένες με αρκετό χιούμορ, προσπαθώ να προκαλέσω την προσωπική προσαρμοστικότητα των παιδιών απέναντι στη διαφορετικότητα, καταργώντας σταδιακά τις έννοιες της φυλετικής και κοινωνικής ανωτερότητας.

Ο κεντρικός χαρακτήρας των βιβλίων σας είναι η Έλσα. Η Έλσα και εσείς είστε το ίδιο πρόσωπο; Χρησιμοποιείτε τα βιώματά σας για τη συγγραφή των βιβλίων;

Η (παιδική) λογοτεχνία είναι ρεαλιστική. Αναφέρεται σε γεγονότα που είναι δυνατό να γίνουν ή που θα μπορούσαν να γίνουν. Κάθε συγγραφέας χρησιμοποιεί στοιχεία από το προσωπικό του ‘αρχείο’, στοιχεία δομικά της προσωπικότητάς του. Έτσι, συχνά, γεγονότα, ιδέες, ήρωες, καταστάσεις ενός αναγνώσματος θα μπορούσαν να είναι παρμένα από τη ζωή του. Εμπίπτω κι εγώ σ’ αυτή την κατηγορία. Άλλωστε, είναι σχεδόν κανόνας, τα πρώτα βιβλία ενός ανθρώπου που δοκιμάζει να γράψει κάτι, να περιέχουν αρκετά βιωματικά στοιχεία. Τα προσωπικά αυτά βιώματα είναι, θα λέγαμε, το μελανοδοχείο που μέσα εκεί βουτάει ο συγγραφέας την πένα του. Τα περισσότερα πρόσωπα και γεγονότα, βέβαια, είναι φανταστικά. 

Ποιοι συγγραφείς είναι οι αγαπημένοι σας και κατά πόσο έχετε επηρεαστεί από αυτούς;

Από τους παλιούς παραμυθάδες μέχρι τους σύγχρονους συγγραφείς παιδικών βιβλίων, μου αρέσουν πολλοί., χωρίς να τους έχω διαβάσει και όλους. Δεν ξέρω αν επηρεάστηκα από κάποιον ιδιαίτερα. Νομίζω πως όλες οι αναγνωστικές μου εμπειρίες λειτούργησαν θετικά προς αυτή την κατεύθυνση, δημιουργώντας ένα ‘χαρμάνι’ αισθητικής απόλαυσης στην ψυχή μου. Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου ήταν από τους πρώτους αγαπημένους μου. Η Ζωρζ Σαρρή, η Γαλάτεια Σουρέλη, η Λότη Πέτροβιτς, η Κίρα Σίνου…. Από τους  αρκετά νέους συγγραφείς θαυμάζω τον Ισίδωρο Ζουργό, που είναι δάσκαλος εν ενεργεία. Αξιόλογος και ποιοτικός είναι ο καλός μου φίλος Βασίλης Χατζηβασιλείου. Από ξένους, μου αρέσουν ο Δημήτρης Ινκιόφ και ο Ρενέ Γκοσινί, που διακρίνονται για το απίστευτα πετυχημένο χιούμορ με το οποίο παρουσιάζουν και τα πιο σοβαρά γεγονότα.

Η κυρία Όλγα Σεχίδου είναι κάτοικος Λητής, διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου Ασσήρου.

Βιβλία της ίδιας

• Ελληνική μυθολογία με δραστηριότητες για παιδιά
• Η Έλσα και ο... Σοκολάτα με... γάλα!
• Η Έλσα και οι άλλοι
• Ο αχινός και η σαρδέλα
• Ο γλωσσοδέτης της Πασχαλίτσας
• Το καλοκαίρι με τη φυσαρμόνικα