Δομές φιλοξενίας προσφύγων

Του Τσιάκαλου Γιώργου*

Περισσότεροι από οχτακόσιες χιλιάδες πρόσφυγες πέρασαν από τη χώρα μας το 2015. Ούτε ένας δεν έμεινε εδώ. Όλοι προχώρησαν και βρήκαν μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο σε χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης. Το ίδιο ισχύει και σήμερα για τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών που επιχειρούν να μπουν στην Ευρώπη διασχίζοντας το Αιγαίο. Η Ελλάδα αποτελεί γι’ αυτούς χώρα διέλευσης, όχι παραμονής. Μόνο μια διαφορά, και μάλιστα πολύ σημαντική, υπάρχει: πέρυσι 57% των προσφύγων ήταν άνδρες, φέτος περίπου 60% είναι γυναίκες, μωρά και ανήλικα παιδιά. Οι εθελοντές και οι εθελόντριες που με ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση ασκούν ανθρωπιστικό έργο στην Ειδομένη συνήθισαν πια στην εικόνα μανάδων με μωρά και μικρά παιδιά να ξαπλώνουν στο γυμνό έδαφος περιμένοντας τη σειρά τους, ακόμη και δυο μερόνυχτα, για να περάσουν τα σύνορα. Κι αναρωτιούνται: «Γιατί να μη μπορούν τούτοι οι άνθρωποι να περάσουν αυτές τις λίγες ημέρες αναμονής σε ένα οργανωμένο χώρο, σε συνθήκες στοιχειώδους αξιοπρέπειας και υγιεινής; Ποιος αντέχει να βλέπει μικρά παιδιά, που γλύτωσαν το θάνατο στα παγωμένα νερά του Αιγαίου, να υποφέρουν, να αρρωσταίνουν και να κινδυνεύουν να πεθάνουν από το κρύο και τις κακουχίες στα δικά μας χώματα της Βόρειας Ελλάδας»;

Τα δικά μας χώματα είναι εκείνα όπου οι άνθρωποι στη μια γενιά ήρθαν και ρίζωσαν ως πρόσφυγες (κρατώντας πάντα στη μνήμη τους με πόνο τα μέρη που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν), για να βιώσουν στην επόμενη γενιά τη φυγή δύο εκατομμυρίων μεταναστών και μεταναστριών στα εργοστάσια της Γερμανίας, του Βελγίου και της Σουηδίας. Ποιος από εμάς μπορεί, λοιπόν, να είναι τόσο ανάλγητος, ώστε να αρνηθεί τη στοιχειώδη φιλοξενία στους ανθρώπους που σήμερα ακολουθούν –διωγμένοι από πολέμους και πείνα- τις δικές μας παλιές πικρές διαδρομές;

Οι κυβερνήσεις μας τα τελευταία χρόνια έκαναν όσα λάθη –ή: αμαρτήματα!- μπορούσε να κάνει άνθρωπος σε σχέση με τη διαχείριση του «προσφυγικού θέματος». Έκλεισαν τα σύνορά μας στον Έβρο –τις νόμιμες εισόδους!- ακόμη και για όλους τους ανθρώπους που έχουν διαβατήρια και γίνονται δεκτοί ως πρόσφυγες σε χώρες της Ευρώπης. Έτσι Σύριοι, Ιρακινοί και Αφγανοί, για τους οποίους μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένας περιορισμός διέλευσής τους προς την ΠΓΔΜ, υποχρεώνονται να «επιλέξουν» τη διαδρομή του Αιγαίου, κινδυνεύοντας να πνιγούν, και χρειάζονται κατά μέσον όρο δεκαπέντε ημέρες μέχρι να φτάσουν στην Ειδομένη. Έτσι, αντί να έρχονται στα σύνορά μας στους Κήπους και στις Καστανιές, να καταγράφονται, και σε τέσσερις ώρες να βρίσκονται στην Ειδομένη και να συνεχίζουν από εκεί το ταξίδι τους, τώρα διακινούνται από νησί σε νησί, από λιμάνι σε λιμάνι, από πλατεία σε πλατεία, από λεωφορείο σε λεωφορείο, για να δημιουργηθεί στο τέλος –άθελα ή ηθελημένα, ποιος ξέρει!- η λανθασμένη εντύπωση μιας χώρας «γεμάτης με πρόσφυγες».

Σ’ αυτές τις συνθήκες, οι ακροδεξιοί αγύρτες βλέπουν να έρχεται η ευκαιρία τους. Με παραληρηματικά σενάρια τρόμου προσπαθούν να σπείρουν την ανησυχία και την αμφιβολία, και να μετατρέψουν την κοινωνία μας -που διακρίθηκε τους τελευταίους μήνες για την αυθόρμητη, ανιδιοτελή, μαζική συμπαράστασή της- σε μια κοινωνία φοβισμένων και αφιλόξενων ανθρώπων. Και, δυστυχώς, από κοντά τους με άστοχες δηλώσεις και πράξεις η κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης (με μόνη τιμητική εξαίρεση το ΚΚΕ). Το σενάριο «τετρακόσιων χιλιάδων εγκλωβισμένων» δηλώνει ότι προσπαθεί να αποτρέψει ο υπουργός –που τους βλέπει, άραγε!- και το άθλιο ρητορικό σχήμα «αποθήκες ψυχών» πλανιέται πάνω από όλες τις συζητήσεις και σκεπάζει τον ορθό λόγο.

O,τι και να λένε, από δομές διαμονής –όχι κράτησης!- για τους πρόσφυγες δεν κινδυνεύει κανένας μας. Όμως από την αντιπαλότητα προς αυτές κινδυνεύουν με εξαφάνιση η δημοκρατία, η ανθρωπιά και μια από τις πιο όμορφες λέξεις της γλώσσας μας: η "φιλοξενία".

*Ο Τσιάκαλος Γιώργος είναι καθηγητής Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ.

Πηγή: Μακεδονία